Miłość czy pseudomiłość – jak rozpoznać różnicę?

Wiedzieliście, że wystarczy przyjrzeć się pewnym zachowaniom drugiej osoby, by dowiedzieć się, czy jest zdolna do prawdziwej miłości i gotowa na poważny związek? Oto prosty test, który pomoże wam rozpoznać zachowania dojrzałe lub niedojrzałe w okazywaniu i przyjmowaniu uczuć.

Mówienie o dojrzałości lub niedojrzałości w miłości nie oznacza bezwzględnego kategoryzowania ludzi na zdolnych lub niezdolnych do kochania drugiej osoby. Podział ten po prostu systematyzuje to, jakie właściwości osobowości lub jakie działania sprzyjają danej relacji, a jakie mogą utrudniać doświadczanie pełnej miłości. Trzeba pamiętać o tym, że każda osoba rozwija się i dojrzewa w sferze psychospołecznej przez całe życie. Pewne cechy są nam nadane w sposób biologiczny i genetyczny, a nad innymi musimy sami pracować, by ukształtować w sobie ową dojrzałość. Bez tej pracy nie osiągniemy automatycznie zdolności do kochania drugiego człowieka i do przyjmowania od niego miłości. Można więc powiedzieć za Erichem Frommem, że rozwój tzw. dojrzałej miłości jest stopniowy. Opiera się na świadomych decyzjach oraz wyborach i wiąże się z systematyczną aktywnością oraz wysiłkami partnerów ukierunkowanych na jej rozwój i utrzymanie^[1]E. Fromm, O sztuce miłości, Warszawa 1992, s. 104.

Dojrzałość w miłości

Jakie zachowania wpływają na rozkwitanie miłości i utrzymanie jej na wysokim poziomie? Wielu autorów badających i opisujących dojrzałość w miłości wskazuje na konkretne działania, jakie partnerzy powinni podejmować wobec siebie, aby ich zachowania można było nazwać dojrzałymi w budowaniu miłości^[2]Zob. M. Braun-Gałkowska, Miłość aktywna, Warszawa 1985; D.M. Buss, Ewolucja pożądania. Strategie doboru seksualnego ludzi, Gdańsk 1996; G.D. Chapman, Sztuka wyrażania miłości, Warszawa … czytaj dalej. 

Po pierwsze, sprawami najważniejszymi są: stawianie małżonka na pierwszym miejscu w hierarchii ważności, bezwarunkowa akceptacja siebie wzajemnie (wraz ze wszystkimi zaletami i wadami) oraz dbanie o własną autonomię, oczywiście na poziomie niezagrażającym związkowi.

Po drugie, będzie to dbałość o to, co znajduje się w obszarze intymności (szerzej o znaczeniu intymności w związku piszę tutaj), a szczególnie o:

• budowanie warunków do poczucia bezpieczeństwa, dbanie o wzajemne zaufanie,
• rozwijanie między sobą przyjaźni,
• bycie autentycznym – ujawnianie wobec siebie prawdziwej osobowości i tożsamości,
• bycie otwartym wobec siebie w ujawnianiu myśli, uczuć, potrzeb i obaw,
• dostrzeganie i akceptowanie wyjątkowości, niepowtarzalności, indywidualności i wartości współmałżonka,
• bycie cierpliwym, okazywanie zrozumienia i tolerowanie we współmałżonku tego, co w nim odmienne i możliwe do zaakceptowania.

Po trzecie jest to systematyczna dbałość o dobrostan kochanej osoby, troska o jej szczęście i zadowolenie. Dla urzeczywistnienia tego starajcie się codziennie zabiegać o to, co ogólnie nazywamy dobrem kierowanym wzajemnie do siebie, a więc:

• ustosunkowujcie się do siebie pozytywnie,
• okazujcie sobie bliskość, uczucia i życzliwość,
• bądźcie wobec siebie opiekuńczy, zaangażowani i troskliwi,
• wspierajcie się nawzajem – w miarę szybko odpowiadajcie na potrzeby partnera – dostrzegajcie je i pomagajcie w ich realizacji,
• bądźcie bezinteresowni, otwierajcie się na dawanie, a nie branie,
• obdarzajcie się niespodziankami materialnymi i niematerialnymi.

Kluczem do ujawniania dojrzałości w miłości jest – po czwarte – zdolność do prawidłowego jej wyrażania, a więc do sprawnego posługiwania się językiem komunikacji (więcej o tym, jak rozmawiać ze sobą, żeby się zrozumieć, przeczytacie tutaj). To, co jest szczególnie ważne, byście czuli się prawdziwie kochani, to:

• docenianie siebie wzajemnie, wyrażanie wobec siebie uznania i kierowanie do siebie pozytywnych komunikatów,
• dbanie o wzajemne porozumienie, o dobrą komunikację, prowadzenie konstruktywnego dialogu oraz o okazywanie sobie szacunku,
• dbanie o uczciwość, szczerość, lojalność, a także o współodczuwanie (w tym o empatię), współrozumienie i współdziałanie,
• rozmawianie o wszystkich ważnych sprawach,
• okazywanie sobie wdzięczności (miłość lubi słowo: dziękuję),
• wybaczanie sobie (miłość lubi też słowo: przepraszam), 
• bycie sobie wiernym (psychologicznie i fizycznie),
• dążenie w konfliktach do ugody i rozwiązywanie problemów w sposób satysfakcjonujący obie strony, 
• bycie odpowiedzianym za siebie oraz za wzajemną relację.

Dojrzałość w miłości to, po piąte, otwartość na systematyczne wzajemne poznawanie się i okazywanie, że partnerzy są dla siebie ważni. Można to zauważyć wówczas, gdy realizują to ważne zadanie poprzez:

• oferowanie sobie wzajemnie wystarczającej ilości czasu,
• interesowanie się tym, co dotyczy partnera, systematyczne poznawanie się wzajemnie, bycie siebie ciekawym, 
• aktywne koncentrowanie się na sprawach życiowych i rozwoju ukochanej osoby,
• rozwijanie z partnerem wspólnych zainteresowań,
• szukanie wspólnotowości w sferze duchowej i intelektualnej,
• uzgadnianie z partnerem wzajemnych oczekiwań,
• wspólne planowanie życia, określanie sobie celów i staranie się, by w większości były podobne.

Przepis na dojrzałość

Dojrzałości w miłości sprzyjają właściwości składające się na dojrzałość psychiczną (w tym dojrzałość intelektualną, emocjonalną, osobowościową, moralną i społeczną). Niektóre z nich mają szczególne znaczenie dla zdolności do miłości. Są to głównie wysoka samoocena, poczucie własnej wartości i poczucie tożsamości. To także posiadanie autonomii i poczucia własnej odrębności, dojrzałość emocjonalna (w tym empatia i kontrolowanie emocji), optymizm, nadzieja, radość życia. Zdolność do miłości wiąże się z realistyczną oceną rzeczywistości, pracą nad sobą i odpowiedzialnością. Niezbędne są również mądrość, wiedza, roztropność, odwaga, obowiązkowość, wytrwałość, ofiarność, poświęcenie, wyłączność. W miłości ważne są ponadto: autentyczność, wrażliwość, altruizm, skromność, spokój, twórczość^[3]Zob. K.L. Dion, K.K. Dion, Women’s Reaction to Discrimination from Members of the Same or Opposite Sex, „Journal of Research in Personality” 1992, 4(9); E. Fromm, dz. cyt.; M. Gawęcka, … czytaj dalej.

Niedojrzałość w miłości

Zdarza się, że z różnych powodów pewne osoby nie chcą lub nie potrafią zaangażować się w dojrzałe sposoby pielęgnowania miłości. Po niektórych cechach i zachowaniach partnerów wobec siebie lub wobec jednego z nich można poznać, że to, co dzieje się w relacjach między nimi, prawdziwą miłością nie jest. Świadczą o tym:

• okazywanie braku zaufania partnerowi (podejrzliwość wobec niego, zazdrość, ograniczanie mu wolności),
• egoizm i koncentracja na własnych potrzebach,
• obsesja na punkcie partnera, idealizowanie go lub odwrotnie – koncentracja na jego słabościach, wyliczanie mu jego plusów i minusów, skupianie uwagi głównie na właściwościach zewnętrznych,
• dominacja namiętności nad intymnością oraz brak zobowiązania w relacji (o tym, na czym polega tzw. trójczynnikowa teoria miłości przeczytacie tutaj),
• stawianie partnerowi warunków stwarzających wrażenie „zarabiania” na miłość, a także nieokazywanie miłości lub niezdolność do przyjmowania miłości,
• niekontrolowanie emocji, w tym wybuchowość i konfliktowość^[4]L. Bakiera, B. Marcinkowska, Niektóre czynniki zagrażające trwałości małżeństwa i rodziny, „Forum Psychologiczne” 1998, nr 2; D.M. Buss, dz. cyt.; M.S. Clark, J.K. Monin, dz. cyt.; G.D. … czytaj dalej.

W sytuacji powtarzających się problemów w relacjach małżeńskich warto rozważyć podjęcie pracy nad wzmacnianiem poczucia własnej wartości, uczeniem się kontrolowania emocji, poszukiwaniem sposobów na pozytywne postrzeganie rzeczywistości oraz przyszłości waszego związku. Czasem wystarczy samodzielne poszukiwanie i zdobywanie wiedzy, czasem zaś pomocną okazać się może psychoterapia indywidualna lub psychoterapia pary.