Każdemu, kto decyduje się na związek z drugą osobą, zależy, aby był on – jak w przysiędze małżeńskiej – szczęśliwy i trwały. Już od połowy XX wieku badacze poszukują odpowiedzi na pytanie, co sprawia, że małżeństwa są szczęśliwe. Naukowcy sprecyzowali także przesłanki relacji nieudanych. Taka wiedza niezwykle się przydaje, gdy chcemy budować z sukcesem swój rodzinny dom.
Na relacje między małżonkami składają się ich wzajemne interakcje, czyli spojrzenia, gesty, słowa, działania. Związane są one z ich postawami wobec siebie, a więc z tym, co o sobie myślą, co do siebie czują (w danej chwili, ale i w ogóle) oraz jak się wobec siebie zachowują. Relacja małżeńska jest relacją emocjonalną i niezwykle wartościową, tak samo piękną i satysfakcjonującą, choć bywa też i trudną. Wymaga systematycznej pracy nad dbałością o jakość związku, jego rozwój i utrzymanie.
Małżeństwo na miarę
Każda osoba będąca w związku małżeńskim potrafi stwierdzić, czy jest szczęśliwa w relacji z partnerem czy nie. Mało kto dokonuje szczegółowej analizy jakości własnego związku. Tymczasem badacze zajmujący się właśnie pomiarem jakości małżeństwa zagłębiają się w temat niezwykle skrupulatnie.
Wielu z was może zdziwić, na jakie szczegóły należy zwracać uwagę, aby stwierdzić, czy jesteście zadowoleni lub niezadowoleni z całego obrazu waszego małżeństwa lub z jakichś jego poszczególnych obszarów.
Małżeństwo pod lupą
Na życie małżonków składają się przeważnie następujące wymiary związku (w zależności od pary mogą być też inne, charakterystyczne dla danej relacji):
- więź emocjonalna, zwykle rozumiana jako miłość (m.in. czułość, oddanie, okazywanie uczuć i tzw. zachowań wiążących, jak dotyk, przytulenie, pocałunek),
- więź intelektualna (tzw. współrozumienie), zgodność poglądów w ważnych sprawach,
- efektywna komunikacja werbalna i niewerbalna, empatia, poczucie zgody,
- umiejętność rozwiązywania konfliktów,
- intymność (przyjaźń, bliskość emocjonalna),
- wzajemna atrakcyjność, satysfakcja z życia seksualnego, podobieństwo potrzeb seksualnych,
- współdziałanie w realizacji zadań na rzecz domu, partnerstwo, uzgadnianie ról i oczekiwań, poczucie wspólnoty,
- posiadanie potomstwa i jego wychowywanie, wspólne planowanie liczby dzieci i momentu ich poczęcia,
- warunki materialne, posiadanie własnego mieszkania, satysfakcja z pracy zawodowej obojga małżonków,
- wspólnie spędzany czas.
Czynniki kształtujące relację
Może to być dla was zaskoczeniem, ale prawda jest taka, że w dużym stopniu to, co wpływa na jakość małżeństwa, wynika z okresu przedmałżeńskiego – chodzi zarówno o kwestie obejmujące czas, gdy jeszcze się nie poznaliście, jak i o okres, kiedy zaczęliście budować swoją relację. Niemniej jednak większość aspektów kształtujących wasz związek ujawnia się w trakcie trwania małżeństwa. Można je podzielić na cztery grupy:
- Czynniki osobowościowe:
- osobowość, jej zharmonizowanie, czyli tzw. zgodność charakterów,
- cechy sprzyjające dojrzałości do pełnienia ról małżeńskich i rodzicielskich,
- obraz siebie (samoocena, poczucie własnej wartości),
- inteligencja emocjonalna,
- podobieństwo temperamentu,
- postawy, system wartości, filozofia życia,
- inteligencja intelektualna,
- sygnalizowanie i zaspokajanie potrzeb,
- poziom dojrzałości psychospołecznej.
- Czynniki relacyjne (uaktywniające się w relacji mężczyzny z kobietą):
- wzajemne poznanie siebie przed ślubem,
- wspólne cele życiowe, system wartości i zainteresowania,
- zgodność w zakresie religijności,
- zdrowie i styl życia,
- zgodność oczekiwań związanych z małżeństwem,
- charakter przedmałżeńskich doświadczeń partnerskich i seksualnych,
- zamieszkiwanie ze sobą przed zaręczynami lub przed ślubem,
- wzajemna aprobata przyjaciół,
- poczucie wolności.
- Czynniki związane z wychowywaniem się określonych domach rodzinnych:
- wzory wyniesione z domu rodzinnego,
- charakter relacji z rodzicami, rodzeństwem i ich rodzinami.
- Czynniki zewnętrzne i sytuacyjne:
- zawieranie małżeństwa w wyniku ciąży,
- sytuacje trudne i traumatyczne,
- wiek,
- wykształcenie,
- pozycja zawodowa,
- miejsce zamieszkania.
Ze względu na indywidualną biografię życiową każdego z małżonków trudno jest jednoznacznie wskazać, które czynniki będą bardziej, a które mniej wpływały na to, jakie relacje uda im się utworzyć – szczęśliwe, burzliwe, a może przeciętne. Łatwiej z pewnością żyje się parom, które cechuje podobieństwo osobowościowe i społeczne, choć nie oznacza to, że te różniące się znacząco zawsze będą miały trudności w budowaniu satysfakcjonujących relacji. Życie w małżeństwie i w rodzinie jest przygodą obfitującą w tak różnorodne doświadczenia i wzajemne oddziaływania na siebie małżonków oraz ich dzieci, że nie można tej kwestii rozstrzygać jednoznacznie. O tym, jak budować swój szczęśliwy, rodzinny dom, przy różnych uwarunkowaniach, jeszcze niejednokrotnie wam na moim blogu opowiem.
Tekst opracowano na podstawie: (kliknij aby rozwinąć)
H. Bee, Psychologia rozwoju człowieka, Poznań 1998; M. Braun-Gałkowska, Miłość aktywna. Warszawa 1985; M. Braun-Gałkowska, C. Walesa, Problem psychicznego podobieństwa współmałżonków i powodzenia małżeństwa, „Roczniki Filozoficzne” 1975, z. 4; M.S. Clark, J.K. Monin, Miłość jako responsywność społeczna, w: Nowa psychologia miłości, red. R.J. Sternberg, K. Weis, Taszów 2007; Z. Dąbrowska-Caban, Z badań nad małżeństwem w Polsce. Uwarunkowania i właściwości, „Problemy Rodziny” 2001, nr 2; A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość: „ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa 2006; B. Harwas-Napierała, Komunikacja w rodzinie ujmowanej jako system w relacji rodzice – dzieci, „Roczniki Socjologii Rodziny” 2006, XVII; I. Janicka, L. Niebrzydowski, Psychologia małżeństwa, Łódź 1994; M. Komorowska-Pudło, Jakość relacji w małżeństwach osób z doświadczeniem ciąży przedmałżeńskiej, w: Rodzina miejscem integralnego rozwoju i wychowania, red. D. Opozda, M. Loyola-Opiela, D. Bis, E. Świdrak, Lublin 2015; M. Komorowska-Pudło, The Subjective Sense of Well-being and the Quality of Relationships between Spouses, „Polish Journal of Social Science” 2014, 1(IX); J. Laskowski, Trwałość wspólnoty małżeńskiej, Warszawa 1987; R.A. Lewis, G.B. Spanier, Theorizing About the Quality and Stability of Marriage, w: Contemporary Theories about the Family, red. W.R. Burr, R. Hill, F.I. Nye, I.L., Reiss, The Free Press, New York 1979; Z. Nęcki, Atrakcyjność wzajemna, Kraków 1996; P.K. Oleś, Psychologia człowieka dorosłego, Warszawa 2011; S.J. Rogers, D.C. May, Spillover Between Marital Quality and Job Satisfaction: Long-Term Patterns and Gender Differences, „Journal of the Marriage and the Familly” 2003, nr 65; T. Rostowska, Aktywność zawodowa małżonków a jakość ich życia, w: Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań, red. T. Rostowska, Warszawa 2009; T. Rostowska, Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia, Kraków 2008; J. Rostowski, Zarys psychologii małżeństwa, Warszawa 1987; M. Ryś, Psychologia małżeństwa w zarysie, Warszawa 1999; U. Sokal, Współczesne poglądy na charakter związku małżeńskiego, „Roczniki Socjologii Rodziny” 1998, X; K. Szopińska, J. Szopiński, Satysfakcja z małżeństwa, „Novum” 1980, nr 6; J.S. Turner, D.B. Helms, Rozwój człowieka, Warszawa 1999; D.N. Ulrich, H.P. Dunne, Praca, miłość, rodzina, Gdańsk 1996; B. Wojciszke, Psychologia miłości, Gdańsk 2010; Więź psychologiczna a zadowolenie z małżeństwa (na podstawie badań empirycznych), „Problemy Rodziny” 1981, nr 5; M. Wolan-Nowakowska, Praca zawodowa a jakość małżeńska, w: Psychologia w służbie rodziny, red. I. Janicka, T. Rostowska, Łódź 2003.
dr hab. Marta Komorowska-Pudło
Jeszcze ciepłe!
Jeżeli zainteresował Cię ten temat przeczytaj nasze najnowsze artykuły.