Czy mnie słuchasz, czy tylko słyszysz? Czyli o komunikacji w rodzinie

Porozumiewanie się to nie tylko słowa, ale także gesty. Od tego, w jaki sposób przebiega komunikacja między dwojgiem ludzi zależy, czy będą potrafili stworzyć szczęśliwy związek. Sprawdź, czy umiesz się komunikować! 

Komunikowanie się werbalne i niewerbalne wyraża wszystko, co dzieje się między ludźmi. Wystarczy posłuchać, jak osoby ze sobą rozmawiają i w jaki sposób się wobec siebie zachowują, by określić jakość rodzinnych więzi.

Głuchy telefon

Kiedy żona coś mówi do męża ważne jest, by on to odebrał i zrozumiał tak, jak brzmiało to w intencji owej żony. Czy zawsze tak się udaje? Niestety, nie. Dość często wypowiedziane przez żonę „a” mąż odbierze jako „ą” i komunikat nabierze niestety innego charakteru niż nadany. Myślę, że wszyscy pamiętamy zabawę z dzieciństwa, jaką był głuchy telefon. Jednakże życie w rodzinie to już nie zabawa… 

Specjaliści wskazują, że w komunikacji bierze udział nadawca, odbiorca i kod. I to właśnie w tym kodzie, czyli sposobie przekazywania informacji może znaleźć się coś, co ułatwi lub utrudni jednoznaczność nadawanego i odbieranego komunikatu. 

W rozmowie mogą też pojawić się tzw. szumy informacyjne, czyli konkretne przyczyny zaburzające przekaz informacji, np. grający telewizor, płaczące dziecko, mówienie równoczesne lub jednoczesny krzyk obojga do siebie.

Bywa, że proces słuchania utrudnia tzw. wyłączenie się, czyli myślenie w danym momencie o własnych odczuciach lub o tym, co samemu chce się w danym momencie powiedzieć, przypominanie sobie różnych sytuacji, nadmierna koncentracja na jakimś doświadczeniu itp.

Nieporozumienia mogą również wynikać z czynników różniących nadawcę i odbiorcę, jak płeć, osobowość, napięcie emocjonalne i sposób radzenia sobie z nim, stan zdrowia, poziom intelektualny, wiek, motywacja prowadzenia rozmowy czy jej temat.

David H. Olson wyróżnił trzy poziomy komunikacji w rodzinie. Sprawdź, który jest praktykowany w twoim domu!

O niskim poziomie komunikacji mówimy wówczas, gdy domownicy są mało empatyczni i mało uwagi zwracają na słuchanie drugiej osoby. Koncentrują się też na mówieniu za innych i o innych, a rzadko mówią za siebie, o sobie, o uczuciach i o relacjach, przez co nie szanują uczuć rozmówców i nie uwzględniają wysyłanych od nich sygnałów lub jawnie ich lekceważą. Mówią w sposób mało przejrzysty i niespójny, gubią ciągłość tematyczną i główne wątki rozmowy, wtrącają nieadekwatne do tematu rozmowy zdania lub słowa. Ich komunikacja werbalna często jest niezgodna z niewerbalną, połączona zwykle z rozpraszającymi barierami komunikacyjnymi. W przeprowadzonych przeze mnie badaniach co ósmy respondent (12,5%) pochodził z domu, w którym komunikacja rodzinna została oceniona jako mało zadowalająca. 

Z kolei, gdy rodzina komunikuje się poprawnie można zauważyć, że od czasu do czasu domownicy są wobec siebie empatyczni, uważnie siebie słuchają, częściej mówią we własnym imieniu, ujawniając swoje uczucia i poglądy o relacjach w rodzinie. Może czasami zdarzyć się niespójność w komunikowaniu treści, przerwy w ciągłości tematycznej, gubienie logiczności w wypowiedziach, ujawnianie jakichś niewerbalnych komunikatów rozpraszających lub nieadekwatne zmiany tematów podczas rozmów. Szacunek wobec rozmówców jest w tym typie komunikacji na wyższym poziomie, choć może jeszcze występować brak konsekwencji w jego przejawianiu wobec różnych członków rodziny. Połowa przebadanych przeze mnie młodych dorosłych (50,2%) wychowywała się w domach o przeciętnym poziomie komunikacji, wskazującym na jej poprawny charakter.

W rodzinach, w których domownicy cechują się wysokim poziomem komunikowania się często ujawniają wobec siebie szacunek, empatię i uważne słuchanie. W rozmowach ujawniają gównie siebie, a rzadko próbują mówić coś za innych. Potrafią otwarcie mówić o sobie, o własnych uczuciach oraz o relacjach w związku. Sposób porozumiewania się werbalnego jest zgodny z komunikacją niewerbalną. W rozmowach takich osób widoczna jest klarowność, spójność i ciągłość tematyczna, adekwatność w zmianie tematów dyskusji. Niewiele jest w tych interakcjach barier komunikacyjnych. Wysoki poziom komunikacji cechował co trzecią (37,3%) rodzinę, w której wzrastali badani przeze mnie młodzi dorośli.

Od teorii do praktyki

Do czego się wam może przydać taka wiedza? Przede wszystkim do tego, żeby zweryfikować rodzaj komunikacji w waszym domu i wypracować wzorzec, który ułatwi budowanie dobrego związku i szczęśliwej rodziny.

Co zyskują rodziny o wysokim poziomie komunikowania się?

• atmosferę sprzyjającą nawiązywaniu dobrych relacji w rodzinie, 
• poczucie bycia kochanymi,
• wzajemną empatię,
• odpowiedzialną miłość,
• zaangażowanie,
• bliskie więzi,
• zadowolenie ze związku.